عنوان کارگاه: تحلیل شبکههای اجتماعی
مدرس: دکتر احسان طوفانینژاد
شبکههای اجتماعی
به صورت ریاضی، شبکه اجتماعی یک گراف است که در آن هر شرکت کننده در شبکه یک کنشگر خوانده می شود و با یک گره در شبکه نمایش داده می شود. کنشگرها می توانند انسان ها، سازمان ها، گروه‌ها یا هر مجموعه دیگری از موجودیت های مرتبط با هم باشند. ارتباطات میان کنشگرها به وسیله پیوند میان گره های متناظر نمایش داده می شود.
تحلیل شبکههای اجتماعی
تحلیل شبکه اجتماعی هم یک حوزه تحقیق بین رشته‌اي و هم یک تکنیک تحلیلی است و به این سؤال پاسخ می دهد که ساختار روابط بین موجودات اجتماعی چگونه است و این ساختار چه تأثیري بر سایر پدیده هاي اجتماعی دارد. بنابراین اصلی‌ترین هدف این روش، کشف و تفسیر الگوي پیوندهاي اجتماعی بین کنشگران است.
برای تحلیل شبکه های اجتماعی، پارامترها و شاخصهای متعددی طراحی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.میزان تعامل هر گره (Node) با گره های دیگر، تفاوت یا تشابه توزیع جغرافیایی گره ها و توزیع دیجیتال آنها، عمق و شدت نفوذ اثر هر رفتار گره بر روی گره های دیگر، قرار گرفتن هر گره در مرکز یا میزان فاصله گرفتن آن از مرکز شبکه، تعامل یکسویه یا دوسویه ی گره با سایر گره ها، تنوع اطلاعات و ارتباطات بین گره ها و آنتروپی موجود در شبکه اجتماعی، از جمله صدها پارامتر و معیاری هستند که در تحلیل شبکه های اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرند.با استفاده از تحلیل شبکه، میتوانید مجموعه‌های پیچیده‌ای از روابط را به مثابه‌ی نقشه‌هایی (گراف یا نگاره‌های گروهی) از سمبل‌های متصل تجسم کنید و سنجه‌های دقیق اندازه شکل و تراکم شبکه را به مثابه‌ی یک کل و موقعیت هر عنصر را درون آن محاسبه نمایید. تحلیل شبکه اجتماعی به شما کمک می کند الگوهای موجود درون مجموعه‌های نهادهای مرتبط را که شامل مردم هستند، تجسم و بررسی کنید.
تمرکز تحلیل شبکه اجتماعی، میانِ و نه درونِ مردم است. در حالی که در روشهای قدیمی‌تر تحقیق علوم اجتماعی مانند پیمایش‌ها، بر افراد و ویژگی‌های‌شان (مثل جنسیت، سن و درآمد) تمرکز می‌کند. تحلیلگران شبکه نه تنها بر کیفیت‌ها و توانایی‌های درون آنها تمرکز دارند بلکه توجه ویژه‌ای بر پیوندهایی که افراد را به هم متصل می‌کنند، نیز دارند.تحلیل شبکه اجتماعی به دنبال تحلیل روابط و ارتباطات در شبکههای اجتماعی است و اصلا به تحلیل محتوا، متون و سایر عوامل در شبکه نمی‌پردازد بلکه تنها ارتباطات و روابط را در شبکه بررسی می‌کند تا مفاهیم علوم اجتماعی را در آن بسنجد.تحلیل شبکه اجتماعی به محقق این امکان را می‌دهد تا مفاهیم مختلف علوم اجتماعی از جمله سرمایه اجتماعی، همبستگی اجتماعی، روابط اجتماعی، هم‌ریختی اجتماعی و غیره را در شبکههای اجتماعی از طریق فرمول‌های نرم‌افزاری موجود بسنجد یا خود آن مفهوم را به فرمول تبدیل کند و در شبکه مورد آزمایش قرار دهد.
نرمافزارهای رایج در تحلیل شبکههای اجتماعی
Ghephi، NodeXL، Ucinet، EgoNet،Commetrix، NetMiner برخی از رایجترین و توسعه یافتهترین نرمافزارهای تحلیل و نمایش شبکههای اجتماعی هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شبکههای اجتماعی و مفاهیم مربوط به آن به منابع زیر مراجعه بفرمایید.
– افتاده، جواد. (۱۳۹۵). تحلیل شبکههای اجتماعی همراه با آموزش نرمافزارهای تحلیل شبکه نودایکسال و گفی. تهران: ثانیه
– باستانی، سوسن. رئیسی، مهین. (۱۳۹۰). روش تحلیل شبکه: استفاده از رویکرد شبکههای کل در مطالعات اجتماعی متن باز. مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره ۲، ۵۷-۳۱٫
– نویدی، فاطمه. میرطاهری، سیده لیلی و حسنزاده، محمد. (۱۳۹۶). روشهای تحلیل داده و پیوندها در شبکههای اجتماعی. تعامل انسان و اطلاعات، دوره چهارم، شماره ۲، صص ۷۰-۵۸٫
تهیه کننده: زهره جعفری‌فر